पुस्तक परीक्षण.
*************
©️ नंदिनी म.देशपांडे.
दि.४मार्च,२०२३.
पुस्तकाचं नाव:
नयनरम्य नॉर्वे.
लेखिका:
मंगला आसोलेकर-देशपांडे.
"नयनरम्य नॉर्वे" हे पुस्तक हाती आलं आणि त्याचे विलोभनीय रुप बघून केंव्हा एकदा वाचून काढेन असे झाले होते अगदी... पुस्तक कोरं करकरीत असताना वाचण्यातील मजा काही वेगळीच असते...
सामान्यपणे कुठलेही पुस्तक हे घरातील एखाद्या जेष्ठ व्यक्तीला किंवा आदरयुक्त व्यक्तीला समर्पित करण्याचा प्रघात असतो.पण हे पुस्तक लेखिकेनं आपली छोटीशी नात अवंती हिला समर्पित केलंय हे या पुस्तकाचे वेगळेपणच म्हणता येईल....
एकूण १८ प्रकरणांत गुंफले गेलेले हे पुस्तक संमिश्र साहित्य प्रकारात मोडेल असे माझे मत आहे...सुरुवातीची आणि शेवटची काही प्रकरणं लेखिकेच्या प्रवासवर्णनपर लेखनाचा प्रत्यय वाचकाला करवून देतात तर,काही प्रकरणं नॉर्वेच्या सामाजिक, शैक्षणिक आणि सांस्कृतिक समाज जीवनावर शब्दलालित्याने प्रकाश टाकतात आणि बरीचशी प्रकरणं ही नॉर्वे या देशाच्या पर्यावरणाचा आणि तेथील निसर्गाचा इत्यंभूत आढावा घेताना दिसतात...
स्वतःलेखिकेच्या पहिल्या विमानप्रवासाचा अनुभव निश्चितच वाचकालाही त्यांच्या पहिल्या विमानप्रवासाचा अनुभव मनात ऊभा करतो....
"डिफेन्स एक रोमांचक अनुभव", हे प्रकरण या पुस्तकाचा गाभा म्हणता येईल असेच झाले आहे... खरोखरच हा डिफेन्स चा अनुभव आपणही प्रत्यक्ष हजर राहून अनुभवत असल्याचा भास होत रहातो वाचताना...यामूळे नकळतपणे आपल्या देशातील उच्च शिक्षणाची पध्दती आपण या डिफेन्स पध्दतीशी तौलनिक दृष्टीने पडताळून बघू लागतो...
लेखिकेच्या मुलाचा नॉर्वे मध्ये शिकावयास जाण्याचा उद्देश सार्थकी लागलाय हे वाचकालाही मनोमन पटत जातं,आणि परितोषच्या पाठीवर वाचकांची शाबासकीची थाप पडते....माझ्या मते येथेच हे पुस्तक लिहिण्या मागचा हेतू साध्य होत आहे याची जाणीव होत जाते...
जगाच्या पाठीवर कुठल्याही देशात उद्भवली तशीच परिस्थिती कोविड काळात या ही देशात उद्भवली याचे इत्यंभूत वर्णन या पुढच्या प्रकरणात वाचावयास मिळते..
पण खरं म्हणजे या काळात तेथे लांबलेलं वास्तव्यच या पुस्तक लिखाणा मागची प्रेरणा ठरलं हे प्रांजळपणे लेखिकेने बरेचदा नमुद केलंय...या कारणाने का असेना पण नॉर्वे या युरोपीय देशाची सविस्तर माहिती देणारं मराठी भाषेतलं कदाचित पहिलं पुस्तक मंगला आसोलेकर देशपांडे यांच्या लेखणीतून उतरलं आहे....
नॉर्वे या देशाच्या निसर्गाने लेखिकेच्या मनावर जादू केली आहे.तेथील संपूर्ण वास्तव्यात तिच्यावर हा निसर्ग गारुड करुन होता.ठिकठिकाणी आणि वारंवार याचा प्रत्यय वाचकाला येत रहातो...त्यांचे मन जणू फुलपाखरू होऊन या निसर्गाचा आस्वाद घेत रहाते आणिक नकळतपणे काव्यमय होऊन तिला निसर्ग दृश्यांच्या अनुषंगाने ठिकठिकाणी विविध कवींच्या काव्यपंक्तींच्या उपमा सहजपणे सुचत जातात...
मुळातच लेखिकेला अध्यापनाचा दांडगा अनुभव आहे...संस्कृत आणि मराठी भाषेवर चांगलेच प्रभुत्व असून त्यांचेे वाचनही भरघोस आहे हे पुस्तक वाचताना सतत जाणवत रहाते...
प्रत्येक विषय अगदी सविस्तरपणे मांडण्याची लेखिकेची शैली त्यांच्या अध्यापन कलेतून आली असणार हे सुद्धा सतत जाणवत रहाते.
परिणामी हे त्यांचे पहिलेच पुस्तक असेल असे अजिबात वाटत नाही.
लेखिकेनं आपल्या नयनरम्य नॉर्वे या पुस्तकातून नॉर्वे या देशाचा इतिहास,भगोल, सामाजिक -सांस्कृतिक ,पध्दती,चालीरीती,किंबहूणा तेथील शैक्षणिक, आर्थिक पध्दतींचा, खाद्यसंस्कृती विषयीचा आणि अगदी तेथील रोजगाराच्या संधी,करप्रणाली,आरोग्यविषयक सोयी सुविधा यांचाही सविस्तर उहापोह केला आहे...
शिक्षणाच्या निमित्ताने किंवा नव्यानेच या देशात जाताना तेथील माहिती मिळवण्यासाठी हे पुस्तक निश्चितच उपयोगी पडेल असेच आहे.
वृध्दांच्या निवाऱ्याचा प्रश्न तेथील शासन किती गांभीर्याने आणि काळजीने हाताळते यावर टाकलेला प्रकाश अनुकरणीय आहे....तसेच व्यायाम,त्याचे विविध प्रकार,समुद्री आणि बर्फावरील खेळ यांचे बाळकडू बालकांना कसे लहानपणापासून दिले जाते,पर्यावरणाशी समायोजन साधण्याची हातोटी कशी कुंटुंबाकडूनच शिकवली जाते याचाही सविस्तर आढावा लेखिकेनं घेतलेला दिसून येतो...
आपल्याकडे 'घर पहावे बांधून' असे म्हणतात, तर नॉर्वेमध्ये 'घर पहावे घेऊन'
अशी उक्ती असावी असे वाटते...घर घेण्याची तेथील पध्दत बरीच क्लिष्ट पण स्पष्ट असल्याचे लक्षात येते...
हे पुस्तक वाचताना वाचकही तेथील व्यवस्थेचा आणि आपल्या देशातील व्यवस्थेचा नकळतपणे तौलनिक विचार करु लागतो...पण माझ्या मते,आपल्या देशाचे आकारमान,लोकसंख्या यांचा विचार करता बऱ्याच मर्यादा येऊ शकतील त्यामूळे शक्य होईल का हे?अशी शंका डोकावते मनात....
शेवटच्या दोन तीन प्रकरणात लेखिकेनं प्रत्यक्ष भेट देवून केलेलं पर्यटन स्थळांचं आणि निसर्गाचं वर्णन वाचकालाही आभासी दर्शनाचा प्रत्यय आणून देण्यात यशस्वी झालयं....
माणसाची निसर्गाशी बांधलेली नाळ आणि बांधिलकी मुलांच्या बाल्यावस्थे पासूनच कशी जपायला हवी याचे विवेचन फारच प्रभावीपणे मांडले आहे....
एकूणच पुस्तकाची मांडणी,बांधणी,त्यातील सुंदर छायाचित्रे,लेखिकेची विषय मांडण्याची शैली,संदर्भसुचीचा उल्लेख वाचकाला "नॉर्वे" या छोट्याशा युरोपीय देशाचे मनोरम्य दर्शन घडवण्यात यशस्वी झाले आहे असेच म्हणावेसे वाटते...
अभंग प्रकाशनाने साहित्य क्षेत्रात आणलेले, मंगला आसोलेकर -देशपांडे यांचे हे पहिले पुस्तक.एक लेखिका म्हणून मी, या पुस्तकाचे मनभरुन स्वागत करते आणि पुढच्या लेखनासाठी मंगला आसोलेकर-देशपांडे यांना शुभेच्छा देते....
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा