सोमवार, २७ मार्च, २०२३

कवितेची कविता.

कविता⚘
*******************
 मनीच्या कल्पनांना. 
   शब्दरुपी पंख 
  फुटतात 
  गूज एखादे मनात
  रुजते अन् 
  अंकूरते
  सौंदर्यदृष्टिला 
  कल्पनेचा बहर येतो 
  उपमा अलंकार 
  मनावर राज्य 
  करु लागतो 
  आठवांची मखमल 
  शब्दशिंपण घालते 
  अशावेळी अवचितच 
   मनात काव्य
   विलसत जाते 
   काव्याचं 
   विलसत जाणं
   जेंव्हा शब्दांनी
   पुलकित होतं 
   तेंव्हा आणि 
   त्याच क्षणी  
  कविता प्रसवते 
  शब्दफुलांची 
  गुंफण होऊन 
  कागदावर उतरते 
  काव्याविष्काराची 
  ही सुंदर वीण 
  रुंजी घालत असते 
  वाचक तिला 
  मनाच्या गाभार्‍यातून 
  वाचत जातो 
  कवीयत्रीचं मन 
  अशा वेळी 
  काव्यशिल्प साकारल्यानं 
  हर्षित होत जातं....

आज २१ मार्च, 
कविता दिनाच्या 
सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा....

©️ नंदिनी म. देशपांडे.

🌹🌹🌹🌹🌹

सोमवार, १३ मार्च, २०२३

पुस्तक परीक्षण.

पुस्तकाचे नाव: 

द सायलेंट स्टाॅर्म.
लेखक - नारायण कुडलीकर.

      काहीच दिवसांपूर्वी नव्यानेच प्रकाशित झालेलं हे पुस्तक....पुस्तकाचे लेखक श्री नारायण कुडलीकर, यांच्या कुटुंबाशी आमचे फार पुर्विपासूनचे कौटुंबिक नातेसंबंध.....
त्यांनी मला स्वतः आवर्जून घरी आणून दिलेलं हे पुस्तक....मला म्हणाले,तू वाच आणि मला प्रतिक्रिया पाठव कसे वाटले पुस्तक याची......

     पूर्विच वाचनासाठी हाती असलेले पुस्तक संपवून मी लगेच "द सायलेंट स्टाॅर्म" वाचावयास घेतलं,आणि काय सांगू!वाचून पूर्ण होईपर्यंत जीवाला चैन पडेना... दररोजच्या दैनंदिनीतून वेळ मिळेल तसे तीन दिवसांत वाचून काढले मी हे आणि पूर्ण झाले की मोठ्ठा उसासा सोडला अगदी नकळतपणे....

   मला ऐकून माहिती असलेली  आलेल्या या वादळाशी या सर्वांनी दिलेली झुंज, पण "द सायलेंट स्टॉर्म" वाचल्या नंतर आपण या लढाईचे प्रत्यक्ष साक्षीदार आहोत असे वाटावयास लावणारे हे शब्दांकन....
  ‌ 
    आता प्रतिक्रिया लिहावयाची....खरंच काय लिहू? कसे लिहू?असे झाले अगदी...इतर पुस्तकांसारखे परीक्षण लिहिण्याच्या पलिकडचे आहे हे द सायलेंट स्टॉर्म....जेथे नियतीनेच आयुष्याच्या सारीपाटावर एवढी कठिण परिक्षा घेतली,त्याचे मी बापडी काय परीक्षण करणार आणि लिहिणार!

     हे खरं म्हणजे लेखकाच्या भावविश्वाचे,पुस्तक रुपात व्यक्त झालेले एक मनोगत आहे...साध्या सरळ माणसाच्या आयुष्यात ध्यानीमनी नसताना दबक्या पावलांनी एखादं वादळ यावं आणि हळू हळू त्याने अख्खं वर्षभर याच व्यक्तीच्या, त्याच्या कुटुंबाच्या भोवती घोंघावत राहावे...साऱ्या कुटुंबाच्या मानसिक, शारीरिक क्षमतेची परीक्षा घ्यावी आणि अत्यंत पराकाष्ठेचे प्रयत्न करत, या सर्वांनी मिळून हे वादळ परतवून लावावं....
     ते परतवताना स्वतःलेखकाच्या आणि त्यांच्या कुटुबीयांची होणारी मानसिक,भावनीक घालमेल...त्यांनी दाखवलेली कमालीचा खंबीरपणा, सकारात्मकता,जिद्द आणि त्यासाठी लागणारे प्रचंड मनोबल, ईश्वरावरची त्यांची  श्रध्दा,प्रेमाच्या,मैत्रीच्या,आणि रक्ताच्या नात्यांची ही वास्तव कहाणी आहे....
     देवानेही एखाद्याची किती परीक्षा बघावी आणि परिक्षार्थीने प्रचंड मनोधैर्य सांभाळत त्यात यशस्वी व्हावे...त्या यशाची ही खरी कहाणी आहे असे म्हटल्यास वावगे ठरणार नाही....

     आयुष्याच्या एका वळणावर नियतीने घेतलेल्या परीक्षेची द सायलेंट स्टॉर्म ही, प्रत्यक्ष परीक्षा चालू असतानाचे  अप्रत्यक्ष वर्णन... पण वाचकाला वाचताना खिळवून ठेवणारे...पुढे काय झाले असेल?याची उत्कंठा सतत जागृत ठेवणारं, अप्रतीम शब्दांकन....
    लेखकाच्या मनाने घेतलेल्या ध्यासाची,पत्नीप्रेमाची,संसाररथाचे एक चाक खोल गर्तेत अडकले असेल तर, त्या चाकाला सर्वशक्तीनिशी वर उचलून सुरक्षित ठेवण्यामागचे अत्यंत भावस्पर्शी मनोगत आहे हे पुस्तक....
    लेखकाने आयुष्याच्या एका टप्प्यावर दिलेल्या परीक्षेच्या प्रश्नपत्रिकेची द सायलेंट स्टॉर्म ही यशस्वीपणे सोडवलेली उत्तरपत्रिका असेच वर्णन मी करीन ह्या पुस्तकाचे....

     कोणत्याही व्यक्तीच्या आयुष्यात कधीही असे निर्णायक क्षण येऊ शकतात...पण आलेल्या परिस्थितीला,आपल्याच सहचारिणीच्या बाबतीत आलेल्या गंभीर आजारपणाला जीद्दीने आणि अत्यंत सकारात्मकतेने,यत्किंचितही मनोधैर्य खचू न देता यशस्वीपणे कशी मात करावी?याचा पाठ घेण्यासाठी प्रत्येक व्यक्तीने वाचावे असे हे पुस्तक...
     
    आपल्या पत्नीच्या गंभीर आजारावर मात करत असताना कौटुंबिक सदस्यांपासून ते डॉक्टर मंडळींपर्यंत ज्यांचा म्हणून सहभाग लाभला त्या सर्वांच्याप्रती आदरभाव व्यक्त करणारं हे एक मनोगत...
     
    वाचताना पूर्णपणे गुंतून जात भावूक बनत जातो वाचकही....आणि हिच लेखकाच्या लेखणीची ताकद आहे हे मान्य करावेच लागते.... पुस्तक वाचत असताना...
    घरातील एखाद्या सदस्याच्या बाबतीत गंभीर आजारपण आलेलं असताना समयसुचक वृत्ती जोपासत  योग्य निर्णय भराभर घेणं कसं गरजेचं आहे,आणि अशा आजारांनी येण्यापूर्वी पेशंटला दिलेले पुर्वसंकेत गंभीरपणे हाताळण्याची  किती गरज असते, 
  या सर्व बाबींचा उहापोह द सायलेंट स्टॉर्म या पुस्तकात आहे...
  वैद्यकीय क्षेत्रातील व्यक्तीने लिहिलेले नसेल तरीही आपल्या माणसाच्या (पेशंटच्या) उद्भवलेल्या गंभीर आजारपणावर वैद्यकीय उपचार करताना,पेशंटचा काळजीवाहक म्हणून भुमिका बजावताना घ्यावयाची काळजी, डॉक्टरांच्या सुचनांचे काटेकोर पालन,पेशंटच्या खाण्यापिण्याच्या औषधांच्या वेळा,पेशंटची शारीरिक स्वच्छता करण्याची पध्दत,पेशंटचा व्यायाम या सर्वच गोष्टींची इत्यंभूत माहिती आपल्याला अचूक मिळेल असे हे पुस्तक होय..
 ‌एकूणच हे पुस्तक अतिशय वाचनीय बनले आहे...

     पुस्तक पुर्ण वाचले आणि मनोमन लेखक श्री नारायण कुडलीकर यांच्या अथक प्रयत्नांना सलाम करत, सौ.अलका ताईंना,उदंड उदंड आयुष्याचं दान मागण्यासाठी ईश्वरासमोर हात जोडले... प्रार्थनेसाठी अलगद ओठांवर शब्द उमटत गेले....

    श्रीकांत उमरीकर यांच्या जनशक्ती वाचक चळवळ प्रकाशनाखाली प्रकाशित झालेलं हे द सायलेंट स्टॉर्म पुस्तक निश्चितच वेगळ्या धाटणीचं,पण मार्गदर्शक असं एक चांगलं पुस्तक किंवा छोटी कादंबरी आहे...
     श्री नारायण कुडलीकर यांनी व त्यांच्या कुटुंबीयांनी तोंड दिलेल्या या वादळातून सहीसलामतपणे त्यांची अर्धांगिनी बाहेर पडली आणि ती सुखरुप आहे यासाठी या सर्वांचे अभिनंदन आणि हार्दिक शुभेच्छा....

©️ नंदिनी म. देशपांडे.
मार्च,१०,२०२३.

🌹🌹🌹🌹🌹🌹

मंगळवार, ७ मार्च, २०२३

पुस्तक परीक्षण.

पुस्तक परीक्षण.
*************
        ©️ नंदिनी म.देशपांडे.
               दि.४मार्च,२०२३.

       पुस्तकाचं नाव:

नयनरम्य नॉर्वे. 
लेखिका:
मंगला आसोलेकर-देशपांडे.

   ‌ "नयनरम्य नॉर्वे" हे पुस्तक हाती आलं आणि त्याचे विलोभनीय रुप बघून केंव्हा एकदा वाचून काढेन असे झाले होते अगदी... पुस्तक कोरं करकरीत असताना वाचण्यातील मजा काही वेगळीच असते...
   ‌सामान्यपणे कुठलेही ‌पुस्तक हे घरातील एखाद्या जेष्ठ व्यक्तीला किंवा आदरयुक्त व्यक्तीला समर्पित करण्याचा प्रघात असतो.पण हे पुस्तक लेखिकेनं आपली छोटीशी नात अवंती हिला समर्पित केलंय हे या पुस्तकाचे वेगळेपणच म्हणता येईल....
    ‌‌ 
    एकूण १८ प्रकरणांत गुंफले गेलेले हे पुस्तक संमिश्र साहित्य प्रकारात मोडेल असे माझे मत आहे...सुरुवातीची आणि शेवटची काही प्रकरणं लेखिकेच्या प्रवासवर्णनपर लेखनाचा प्रत्यय वाचकाला करवून देतात तर,काही प्रकरणं नॉर्वेच्या सामाजिक, शैक्षणिक आणि सांस्कृतिक समाज जीवनावर शब्दलालित्याने प्रकाश टाकतात आणि बरीचशी प्रकरणं ही नॉर्वे या देशाच्या पर्यावरणाचा आणि तेथील निसर्गाचा इत्यंभूत आढावा घेताना दिसतात...
        
    स्वतःलेखिकेच्या पहिल्या विमानप्रवासाचा अनुभव निश्चितच वाचकालाही त्यांच्या पहिल्या विमानप्रवासाचा अनुभव मनात ऊभा करतो....
   
    "‌डिफेन्स एक रोमांचक अनुभव", हे प्रकरण या पुस्तकाचा गाभा म्हणता येईल असेच झाले आहे... खरोखरच हा डिफेन्स चा अनुभव आपणही प्रत्यक्ष हजर राहून अनुभवत असल्याचा भास होत रहातो वाचताना...यामूळे नकळतपणे आपल्या देशातील उच्च शिक्षणाची पध्दती आपण या डिफेन्स पध्दतीशी तौलनिक दृष्टीने पडताळून बघू लागतो...
   लेखिकेच्या मुलाचा नॉर्वे मध्ये शिकावयास जाण्याचा उद्देश सार्थकी लागलाय हे वाचकालाही मनोमन पटत जातं,आणि परितोषच्या पाठीवर वाचकांची शाबासकीची थाप पडते....माझ्या मते येथेच हे पुस्तक लिहिण्या मागचा हेतू साध्य होत आहे याची जाणीव होत जाते...
   ‌
     जगाच्या पाठीवर कुठल्याही देशात उद्भवली तशीच परिस्थिती कोविड काळात या ही देशात उद्भवली याचे इत्यंभूत वर्णन या पुढच्या प्रकरणात वाचावयास मिळते..
पण खरं म्हणजे या काळात तेथे लांबलेलं वास्तव्यच या पुस्तक लिखाणा मागची प्रेरणा ठरलं हे प्रांजळपणे लेखिकेने बरेचदा नमुद केलंय...या कारणाने का असेना पण नॉर्वे या युरोपीय देशाची सविस्तर माहिती देणारं मराठी भाषेतलं कदाचित पहिलं पुस्तक मंगला आसोलेकर देशपांडे यांच्या लेखणीतून उतरलं आहे....

      नॉर्वे या देशाच्या निसर्गाने लेखिकेच्या मनावर जादू केली आहे.तेथील संपूर्ण वास्तव्यात तिच्यावर हा निसर्ग गारुड करुन होता.ठिकठिकाणी आणि वारंवार याचा प्रत्यय वाचकाला येत रहातो...त्यांचे मन जणू फुलपाखरू होऊन या निसर्गाचा आस्वाद घेत रहाते आणिक नकळतपणे काव्यमय होऊन तिला निसर्ग दृश्यांच्या अनुषंगाने ठिकठिकाणी विविध कवींच्या काव्यपंक्तींच्या उपमा सहजपणे सुचत जातात...
   मुळातच लेखिकेला अध्यापनाचा दांडगा अनुभव आहे...संस्कृत आणि मराठी भाषेवर चांगलेच प्रभुत्व असून त्यांचेे वाचनही भरघोस आहे हे पुस्तक वाचताना सतत जाणवत रहाते...
       
     प्रत्येक विषय अगदी सविस्तरपणे मांडण्याची लेखिकेची शैली त्यांच्या अध्यापन कलेतून आली असणार हे सुद्धा सतत जाणवत रहाते.
परिणामी हे त्यांचे पहिलेच पुस्तक असेल असे अजिबात वाटत नाही.
    
    लेखिकेनं आपल्या नयनरम्य नॉर्वे या पुस्तकातून नॉर्वे या देशाचा इतिहास,भगोल, सामाजिक -सांस्कृतिक‌ ,पध्दती,चालीरीती,किंबहूणा तेथील शैक्षणिक, आर्थिक पध्दतींचा, खाद्यसंस्कृती विषयीचा आणि अगदी तेथील रोजगाराच्या संधी,करप्रणाली,आरोग्यविषयक सोयी सुविधा यांचाही सविस्तर उहापोह केला आहे...
     शिक्षणाच्या निमित्ताने किंवा नव्यानेच या देशात जाताना तेथील माहिती मिळवण्यासाठी हे पुस्तक निश्चितच उपयोगी पडेल असेच आहे.

    वृध्दांच्या निवाऱ्याचा प्रश्न तेथील शासन किती गांभीर्याने आणि काळजीने हाताळते यावर टाकलेला प्रकाश अनुकरणीय आहे....तसेच व्यायाम,त्याचे विविध प्रकार,समुद्री आणि बर्फावरील खेळ यांचे बाळकडू बालकांना कसे लहानपणापासून दिले जाते,पर्यावरणाशी समायोजन साधण्याची हातोटी कशी कुंटुंबाकडूनच शिकवली जाते याचाही सविस्तर आढावा लेखिकेनं घेतलेला दिसून येतो...
    
     आपल्याकडे 'घर पहावे बांधून' असे म्हणतात, तर नॉर्वेमध्ये 'घर पहावे घेऊन'
अशी उक्ती असावी असे वाटते...घर घेण्याची तेथील पध्दत बरीच क्लिष्ट पण स्पष्ट असल्याचे लक्षात येते...
     
   ‌हे पुस्तक वाचताना वाचकही तेथील व्यवस्थेचा आणि आपल्या देशातील व्यवस्थेचा नकळतपणे तौलनिक विचार करु लागतो...पण माझ्या मते,आपल्या देशाचे आकारमान,लोकसंख्या यांचा विचार करता बऱ्याच मर्यादा येऊ शकतील त्यामूळे शक्य होईल का हे?अशी शंका डोकावते मनात....
     
    शेवटच्या दोन तीन प्रकरणात लेखिकेनं प्रत्यक्ष भेट देवून केलेलं पर्यटन स्थळांचं आणि निसर्गाचं वर्णन वाचकालाही आभासी दर्शनाचा प्रत्यय आणून देण्यात यशस्वी झालयं....
  ‌ माणसाची निसर्गाशी बांधलेली नाळ आणि बांधिलकी मुलांच्या बाल्यावस्थे पासूनच कशी जपायला हवी याचे विवेचन फारच प्रभावीपणे मांडले आहे....

    एकूणच पुस्तकाची मांडणी,बांधणी,त्यातील सुंदर छायाचित्रे,लेखिकेची विषय मांडण्याची शैली,संदर्भसुचीचा उल्लेख वाचकाला "नॉर्वे" या छोट्याशा युरोपीय देशाचे मनोरम्य दर्शन घडवण्यात यशस्वी झाले आहे असेच म्हणावेसे वाटते...
    अभंग प्रकाशनाने साहित्य क्षेत्रात आणलेले, मंगला आसोलेकर -देशपांडे यांचे हे पहिले पुस्तक.एक लेखिका म्हणून मी, या पुस्तकाचे मनभरुन स्वागत करते आणि पुढच्या लेखनासाठी मंगला आसोलेकर-देशपांडे यांना शुभेच्छा देते....

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹