मानवी आयुष्यात कन्यादाना एवढं पुण्य कशात नाही असे म्हणतात...याचाच अर्थ पोटी कन्येनं जन्म घेणं किती पुण्याई आहे बघा...
कन्या, मुलगी घरात अवतरते ती 'लक्ष्मीचे' रुप असते असे म्हणतात...लक्ष्मीच्या पावलाच्या आगमनाने या घराण्याची भरभराटच होत जाते...हळू हळू ती सरस्वतीचा आशिर्वाद मिळवते आणि जिद्दीने आपल्या पायावर ऊभे रहाण्याचा अट्टहास ठेवते....
हे साधत असताना ती घरातील सर्व सदस्यांच्या गळ्यातील ताईत बनते...भावंडात सर्वांत मोठी असेल ,तर वडिलांचा उजवा हात बनते...आईला घरकामात मदत करते...गृहिणीपदाची वाट अजमावून बघण्याची आस मनी ठेवते...
मोठी ताई असेल तर भावंडांची आईसारखी काळजी घेण्याचा प्रयत्न करते आणि लहान असेल तरीही भावंडांवर प्रेमाची पखरण करते...आजी-आजोबा यांची सेवा करण्यात कृतार्थता मानते...
एकूणच मुलगी घरात आनंदी आनंद पेरत पेरत येते...
हिच मुलगी लग्नाळू वयाची झाली की, भावंड तिला चिडवतात,
ताई मला सांग, मला सांग, कोण येणार गं पाहूणे?
ही ताई मग लटक्या रागाने 'मी लग्नच करणार नाही मुळी'असं म्हणते...पण मनात मात्र रुबाबदार राजकुमाराची वाट बघत असते...स्रीसुलभ भावना मनात नाचत रहातात ती स्वप्न बघण्यात रममाण होते...
मनासारखा राजकुमार तिला मिळाला म्हणजे, मग ती,
लेक लाडकी या घरची होणार सून मी त्या घरची....
असं गुणगुणंत रहाते...
हात पिवळे होण्याची घटिका समिप येऊ घालते...मग हातभरून हिरवा चुडा आणि नाजूक मेंदीने रंगलेले आपल्या लेकीचे हात कौतुकाने बघून घरातील मोठी मंडळी,आणि तिच्या सख्या तिला म्हणत असतात,
पिवळी पिवळी हळद लागली भरला हिरवा चुडा, वधु लाजरी झालीस तू गं सांगे तो चौघडा...
अशाप्रकारे सनई चौघड्याच्या साक्षीने आपल्या घरची लाडली दोनाचे चार हात होत, नियंत्याने बांधलेल्या ब्रह्मगाठीत बांधली जाते...नवर्या मुलाला गळ्यात हार घालताना लाजेनं चूर होत नजरेनंच त्याच्याशी बोलते...
हळव्या तुझीया करात देता करांगुली मी
स्पर्शावाची गोड शिरशिरी उठते ऊरी
सप्तपदी मी रोज चालते तुझ्या सवे शतजन्मीचे हे माझे नाते...
ही नववधू असे मनातल्या मनात गुणगुणत असेल का?असा भास होतो...
विवाह वेदीवर चढलेले नवरानवरी विवाह विधी पूर्ण करत या समारंभाच्या शेवटाकडे येऊ लागतात...आईचा ऊर आपल्या लाडकीची लवकरच पाठवणी करावी लागणार म्हणून राहून राहून दाटून येऊ लागतो...आपले भरले डोळे ती जाणीवपूर्वक लपवत असते...आणिक वरमाय असणाऱ्या आपल्या विहिणबाईंना विनवते...
ओटीत घातली मुलगी विहिणबाई
सांभाळ करावा हिच विनवणी पायी...
मुलीचे आणि तिच्या स्वकीयांचे या हळव्या शब्दांनी डोळे पाणावतात...आपल्या लाडक्या सानुलीच्या विरहाने वधूपित्याचे मन मूक रुदन करु लागते...
आता निरोपाचा क्षण आलेला असतो...वधूला आपले माहेर आणि तेथील माणसं आपल्याला दुरावणार या भावनेने सारखं वाईट वाटणं सहाजिकच असते...
मनातून ती म्हणत असते,
निघाले आज तिकडच्या घरी
एकदाच मज कुशीत घेऊनी पुसुनि लोचने आई
तुझी लाडकी लेक आपुले घरकुल सोडून जाई
तव मायेचा स्पर्श मागते
अनंत जन्मांतरी
निघाले आज तिकडच्या घरी...
आईवडील आणि वधू या हळव्या क्षणांना सामोरं जात जात
आई बाबा मुकपणे म्हणत असतात,
जा मुली जा दिल्या घरी तू सुखी रहा
गंगा यमुना डोळ्यात ऊभ्या का...
भरल्या डोळ्याने आपल्या लाडक्या लेकीची पाठवणी करताना आईबाबा कृतकृत्य नजरेनं लेक जावयाला शुभाआशिर्वाद देतात...
वाजत गाजत नववधु उंबरठ्यावरचं माप ओलांडत सासरच्या घरी प्रवेश करते...सासरच्या घरी लक्ष्मीचे आगमन अगदी वाजत गाजत आनंदाने होते....
सासुबाई म्हणतात ,
लिंबलोण उतरता
अशी का झालीस गं बावरी
मुली तू आलीस आपल्या घरी
मुली तू आलीस आपल्या घरी...
असा हा माहेर घरच्या लक्ष्मीचा सासर घरची लक्ष्मी या नात्याने होणारा प्रवास हुरहूर लावणारा पण मोठा गोड आणि हवाहवासा असतो...
ती कुठेही असेल तरीही लक्ष्मीच असते...
पण आयुष्याच्या अनेक वळणांवर ती सरस्वती, दुर्गा, चंडिका, रेणूकाई, अंबाबाई,अशी शक्ती देवतेची नवचंडी रुपं धारण करत करत नवचंडीच्या अनेक रुपांतून आपल्या आयुष्याचा प्रवास करते...
न थकता, कोणत्याही तक्रारीशिवाय आणि अडचणींवर मात करत करत जिद्दीने यशस्वी होत जाते....
आज जागतिक कन्यका दिनाच्यानिमित्ताने आणि उद्या येणाऱ्या नवरात्रीच्या शुभारंभाच्या निमित्ताने एका स्त्रीच्या प्रवासाचा असा आढावा घ्यावासा वाटला...म्हणून हा लेखन प्रपंच...
वाचकांनाही आवडेल अशी आशा करते...
©️नंदिनी म. देशपांडे.
दि.२५,सप्टेंबर २०२२.
🌹🌹🌹🌹🌹
